Gastouderopvang duurzaam alternatief in Vinexwijk

Hoewel het thema duurzaamheid de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt van kinderopvangorganisaties, is er geen kinderopvangvorm van huis uit zó duurzaam als de gastouderopvang.

Op de website van Anne-Marie Rakhorst, oprichter en directeur van ingenieursbureau Search, lezen wij dat duurzaam ondernemen gaat "om het vinden van een balans tussen people, planet en profit en het creëren van meervoudige winst". Bij kinderopvang heb je het dan bijvoorbeeld over een duurzaam gebouw met een gezond binnenklimaat. En laten we dit aspect nu eens verder uitlichten. Omdat gastouders gewoon vanuit hun eigen huis of dat van de ouders werken, hoeft er geen duur gebouw uit de grond te worden gestampt. En ook de inrichting is grotendeels al klaar.

Maar neem nou de grootste Vinexwijk van Nederland, Leidsche Rijn. De vraag naar kinderopvang is er enorm. Aanbevelingen die in officiële rapporten worden gedaan hebben betrekking op de bouw van nieuwe kinderopvangvestigingen. Twee jaar geleden verrees er het grootste kinderdagverblijf van Nederland. Maar het kenmerk van zo'n nieuwbouwwijk is dat na verloop van tijd de demografie van de bevolking zo verandert dat de vraag naar kinderopvang op termijn drastisch terugneemt. En ja, dan zit je met je grootste gebouw. Zonde!

Ons verbaast het dan ook dat bij dit soort vraagstukken de flexibele gastouderopvang niet structureel wordt aanbevolen. Veel ouders die zelf kleine kinderen hebben willen maar al te graag als gastouder aan de slag. Op die manier kunnen zij werk en gezin ideaal combineren. Zo maak je optimaal gebruik van je bestaande resources. En wat nog extra leuk is: zowel ouders als de overheid zijn goedkoper uit. Wat willen we nog meer?

Wie wil er een 60-plusser in dienst?

Nederlanders worden steeds ouder. En tegelijkertijd worden er veel minder kinderen geboren dan bijvoorbeeld in de jaren '60. Vergrijzing en ontgroening. Op zich niets mis mee, behalve dat dit de samenleving voor een aantal fikse uitdagingen stelt.

Tot 2040 neemt onze beroepsbevolking enorm af en zonder aanpassingen zijn de collectieve voorzieningen op termijn niet houdbaar. De huidige crisis is peanuts vergeleken bij de uitdagingen waar we op langere termijn voor staan. Vandaar natuurlijk ook het wetsvoorstel dat bij de Tweede Kamer is ingediend voor verhoging van de pensioenleeftijd. Eén van de maatregelen die het kabinet nou eenmaal móet nemen.

Maar dan de praktische uitvoering. Wie wil er een 60-plusser in dienst? Dat blijkt verdomde lastig. Er zijn verhalen te over van enthousiaste ouderen die best heel graag aan de bak willen, maar gewoon de kans niet krijgen. Dus met de vraag naar arbeid onder ouderen zit het wel goed, maar hoe zit het met dat aanbod?

Gelukkig is er het gastouderschap. Dat blijkt namelijk bij uitstek een geschikt beroep voor de ouder wordende (vrouwelijke) beroepsbevolking. Het beroep kan namelijk gemakkelijk vanuit huis worden uitgevoerd op uren dat het je als gastouder goed uitkomt. Veel dames op leeftijd hebben een dijk van een ervaring als het gaat om het opvoeden van en de dagelijkse zorg voor kinderen. Ook vanuit sociaal oogpunt ervaren ouderen het gastouderschap als een prettig beroep: al worden hun kleinkinderen inmiddels groot, zij vervullen nog steeds een belangrijke rol bij het grootbrengen van kinderen, blijven zo op de hoogte van maatschappelijke ontwikkelingen en voelen dat zij zich nuttig maken. En veel ouders hebben liever een ervaren gastouder, dan een iemand die zelf nog geen kinderen heeft.

Natuurlijk lost het gastouderschap niet het hele complexe vraagstuk op waar onze arbeidsmarkt voor staat. Maar het kan er wel degelijk aan bijdragen. En wat er zo mooi aan is, is dat de jongere beroepsbevolking er enorm bij gebaat is. Zij kunnen werk en gezin op deze wijze optimaal combineren. Gastouderopvang is flexibel, kleinschalig en wetenschappelijk bewezen de beste vorm van kinderopvang voor het welzijn van jonge kinderen. Bovendien kost deze vorm van kinderopvang de overheid minder geld dan andere vormen van kinderopvang, omdat de verstrekte kinderopvangtoeslag lager ligt. En ook betalen ouders vaak stukken minder dan wanneer zij een crèche inschakelen. Het stelt de jonge beroepsbevolking in staat zo productief mogelijk te zijn, zonder dat hun kinderen daaronder lijden. En dat is nou net wat we nodig hebben!

Leges in crisistijd

Merkt u ook dat het crisis is? Nou, wij dus wel. We merken vooral dat een heel scala aan creatieve gemeenten de meest originele manieren hebben bedacht om hun tekortkomende gemeentekassen te spekken. Hoe ze dat doen? Onder andere over de hoofden van de gastouderopvang.

Wat is er aan de hand?
Ineens krijgen we steeds meer brieven van gemeenten die aangeven dat er leges worden geheven. Niet alleen betaalt een gastouder al €30,05 voor het verkrijgen van een Verklaring omtrent het Gedrag aan de gemeente (en terecht!), maar de laatste tijd wordt er in steeds meer gemeenten ook een bedrag in rekening gebracht bij nieuwe gastouders die aan de slag gaan. En niet zomaar een bedrag, het gaat om pittige kosten:

• Gemeente Haarlemmermeer: € 320,= per aanvraag
• Gemeente Heiloo: € 152,50,= per aanvraag
• Gemeente Hoogeveen: € 75,= per aanvraag
• Gemeente Koggenland: € 220,= per aanvraag
• Gemeente Purmerend: € 361,50 per aanvraag op adres gastouder en €168,= op het adres van vraagouder
• Gemeente Stede Broec: € 226,= per aanvraag
• Gemeente Venlo: € 195,= per aanvraag

Helaas hebben wij hierop onze Algemene Voorwaarden moeten aanpassen. Eventuele gemeentelijke kosten die verbonden zijn aan een aanvraag voor 'exploitatie van een gastoudervoorziening', belasten wij voortaan aan de gastouder door.

Terecht of niet?
Eerlijk vinden wij het niet. Te meer omdat de gemeenten vanaf 2012 structureel maar liefst 24,9 miljoen euro ontvangen voor toezicht en handhaving van de kinderopvang, volgens een bericht op de site van VNG. En daar valt wat ons betreft de initiële controle (of de gastouder daadwerkelijk voldoet aan de eisen) ook onder. Het lijkt ons dus gewoon een taak van de gemeente.

En wat ons nóg meer verwondert is dat een aantal gemeenten een gastouder direct uitschrijft wanneer er even geen opvang plaatsvindt, mét fikse boete. Om vervolgens een paar maanden later weer te kunnen cashen wanneer de gastouder weer aan de slag wil of kan gaan.

Samen met de branchevereniging zijn we dan ook bezig om te kijken of we hier iets aan kunnen doen. Het zou toch immers te gek voor woorden zijn als straks de gastouderopvang de cashcow van gemeenten wordt?